Месяц: Декабрь 2024

Ազատություն, ժողովրդի իրավունք՝ տնօրինելու իր քաղաքական, պետական, հասարակական ու մշակութային կյանքը։ Անհատների դեպքում տվյալ տերմինը հետևյալ կերպ է մեկնաբանվում՝ անկաշկանդ լինել, իր կամքը ազատ արտահայտելու հնարավորություն, ուրիշի իշխանությունից զերծ լինելու իրավիճակը։

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1. Փակագծերում տրված բայերը գրի՛ր պահանջված ձևով:

 Պարզվում է, որ մարդու առողջական վիճակը նախ և առաջ (կախվել) է մարդկային հարաբերություններից: Նախանձը, օրինակ, ոչ միայն որդի նման (կրծել) մարդու հոգին և (տակնուվրա անել) էությունը, այլև (առաջացնել) ստամոքսի խոց ու արյան ճնշման հիվանդություններ: Ահա թե ինչու են ասում. «Եթե (չցանկանալ) տառապել, մի՛ նախանձիր»: Զրպարտությունը, վիրավորանքը, շողոքորթությունը, անտաշ վերաբերմունքն ու հայհոյանքը նիկոտինի ու ալկոհոլի նման (թունավորել) նաև մարդու օրգանիզմը:

Երկրում առաջին ծխողներր եգիպտական փարավոններն (լինել): Մ.թ. ա. երկրորդ հազարամյակին վերաբերող մի թանգարանում հնագետները ծխելու հարմարանքներ (գտնել): Սենյակները ներկելիս պատուհաններն ու դռները փակ պիտի լինեն, որովհետև միջանցիկ քամին ու խոնավ օդը չեն թողնում, որ ներկը հավասարապես (չորանալ):

2.Սխալ գործածված ժամանակաձևերը գտի՛ր և ուղղի՛ր:

Դժվար է ասել, թև մեր ժամանակներում քանի՛ օր կպահանջվեր աշխարհի բոլոր երկրներով անցնելու համար: Եթե ուղևորությունը կատարվի նավով ու գնացքով, մոտ երեսուն օր պետք կլիներ:

Թերևս մի ուրիշ բան չկա, որ մարդկային կյանքի մեջ այնքան, շատ փոփոխություն մտցներ, որքան տրանսպորտը: Ժյուլ Վեռնի «Ութսուն օր աշխարհի շուրջը» վեպի լույս տեսնելուց շատ չէր անցել, երբ ամերիկացի մի լրագրող որոշում է իրականացնել Ֆիլեաս Ֆոգի ֆանտաստիկ մտահղացումը: Արդեն ստեղծել են տրանսպորտային թանկարժեք, բայց փոխարենը կատարյալ միջոցներ, որոնք ճանապարհների կարիք չեն գգա:

Մի մարդ ընկերոջը մի սնդուկ արծաթ պահ տվեց ու գնաց ճամփորդության: Երբ վերադարձավ, գնաց, իր ապրանքը վերցրեց, տուն բերեց: Բացեց ու ի՜նչ տեսավ… Սնդուկի մեջ միայն երկաթի կտորտանք էր: Ի՞նչ անի, ինչպե՞ս  անի, որ իր փողերը ետ բերի: Մտածեց, մտածեց ու հնարը գտավ:
Երբ հերթական զոհերին են տանում հրեշի մոտ, նրանց միանում է թագավորի տղան, որ հաղթեր ջրի ճամփան փակողին ու մարդկանց ազատեր ահավոր տառապանքներից:
Ի՞նչ կանես, եթե հայտնվեր ու ամեն ինչ բացատրեր:
Ի՞նչ կտաս, որ քեզ մի իսկական շուն նվիրեի:
Ինչե՜ր կանեի, թե նորից սկսելու հնարավորություն ունենամ:
Ի՜նչ ասես չէի տա, որ ուզածիս հասնեմ:

Առաջադրանքներ․

1)30^o անկյուն ունեցող ուղղանկյուն եռանկյունը պտտվում է մեծ էջի շուրջը։ Գտեք պտտումից առաջացած կոնի ծնորդը, եթե այդ կոնի շառավիղը 15 սմ է:

30-15=15

2)Կոնի առանցքային հատույթը 12 սմ կողմով հավասարակողմ եռանկյուն է։ Որոշեք այդ կոնի շառավիղն ու ծնորդը։

3)Կոնի առանցքային հատույթը հավասարասրուն ուղղանկյուն եռանկյուն է, որի ներքնաձիգը 20 սմ է։ Գտեք այդ կոնի շառավիղը։

1. Փակագծերում տրված բայերը գրի՛ր պահանջված ձևով:

 Պարզվում է, որ մարդու առողջական վիճակը նախ և առաջ (կախվել) է մարդկային հարաբերություններից: Նախանձը, օրինակ, ոչ միայն որդի նման (կրծել) մարդու հոգին և (տակնուվրա անել) էությունը, այլև (առաջացնել) ստամոքսի խոց ու արյան ճնշման հիվանդություններ: Ահա թե ինչու են ասում. «Եթե (չցանկանալ) տառապել, մի՛ նախանձիր»: Զրպարտությունը, վիրավորանքը, շողոքորթությունը, անտաշ վերաբերմունքն ու հայհոյանքը նիկոտինի ու ալկոհոլի նման (թունավորել) նաև մարդու օրգանիզմը:

Երկրում առաջին ծխողներր եգիպտական փարավոններն (լինել): Մ.թ. ա. երկրորդ հազարամյակին վերաբերող մի թանգարանում հնագետները ծխելու հարմարանքներ (գտնել): Սենյակները ներկելիս պատուհաններն ու դռները փակ պիտի լինեն, որովհետև միջանցիկ քամին ու խոնավ օդը չեն թողնում, որ ներկը հավասարապես (չորանալ):

2.Սխալ գործածված ժամանակաձևերը գտի՛ր և ուղղի՛ր:

Դժվար է ասել, թև մեր ժամանակներում քանի՛ օր կպահանջվեր աշխարհի բոլոր երկրներով անցնելու համար: Եթե ուղևորությունը կատարվի նավով ու գնացքով, մոտ երեսուն օր պետք կլիներ:

Թերևս մի ուրիշ բան չկա, որ մարդկային կյանքի մեջ այնքան, շատ փոփոխություն մտցներ, որքան տրանսպորտը: Ժյուլ Վեռնի «Ութսուն օր աշխարհի շուրջը» վեպի լույս տեսնելուց շատ չէր անցել, երբ ամերիկացի մի լրագրող որոշում է իրականացնել Ֆիլեաս Ֆոգի ֆանտաստիկ մտահղացումը: Արդեն ստեղծել են տրանսպորտային թանկարժեք, բայց փոխարենը կատարյալ միջոցներ, որոնք ճանապարհների կարիք չեն գգա:

Մի մարդ ընկերոջը մի սնդուկ արծաթ պահ տվեց ու գնաց ճամփորդության: Երբ վերադարձավ, գնաց, իր ապրանքը վերցրեց, տուն բերեց: Բացեց ու ի՜նչ տեսավ… Սնդուկի մեջ միայն երկաթի կտորտանք էր: Ի՞նչ անի, ինչպե՞ս  անի, որ իր փողերը ետ բերի: Մտածեց, մտածեց ու հնարը գտավ:
Երբ հերթական զոհերին են տանում հրեշի մոտ, նրանց միանում է թագավորի տղան, որ հաղթեր ջրի ճամփան փակողին ու մարդկանց ազատեր ահավոր տառապանքներից:
Ի՞նչ կանես, եթե հայտնվեր ու ամեն ինչ բացատրեր:
Ի՞նչ կտաս, որ քեզ մի իսկական շուն նվիրեի:
Ինչե՜ր կանեի, թե նորից սկսելու հնարավորություն ունենամ:
Ի՜նչ ասես չէի տա, որ ուզածիս հասնեմ:

Հայոց պատմության XV դարն ավարտվում է իսլամ դավանող նոր ուժերի ասպարեզ գալով՝ Օսմանյան կայսրության ու Սեֆյան Պարսկաստանի։ Հայաստանը պատերազմի դաշտ դարձավ այս երկու տերությունների միջև։ Նրանք պայքարում էին տարածաշրջանային գերակայության համար։ Հակամարտությունը շեշտված տնտեսական պատճառ ուներ. երկու կողմերն էլ ցանկանում էին իրենց ձեռքը գցել Հարավային և Արևելյան Ասիայից եկող ցամաքային առևտրական ճանապարհները, որոնք հսկայական եկամտի աղբյուր էին: Շահագործվում էին նաև կրոնական հակասությունները. պարսկական վերնախավը դավանում էր իսլամի շիա, իսկ օսմանյանը՝ սուննի:

Օսմանա-սեֆյան պատերազմներն ու Հայաստանը։ 1453 թ. նվաճելով Կոստանդնուպոլիսը և կործանելով Բյուզանդիան՝ օսմանցիներն իրենց հայացքն ուղղեցին դեպի արևելք։ Նպատակն էր գրավել Փոքր Ասիայի արևելյան հատվածը, Կիլիկիան, Հայաստանը, Սիրիան և Միջագետքը։ XVI դ. սկզբին օսմանցիները կործանեցին մամլուքների պետությունը։ Սակայն նրանց առաջխաղացումը հանդիպեց Սեֆյան պետության դիմադրությանը։ 1502 թ. Սեֆյանների առաջնորդ շահ Իսմայիլը կործանել էր ակ-կոյունլուներին և իր տիրապետությունը հաստատել Հարավային Կովկասի, Հայաստանի արևելյան հատվածի և Հյուսիսային Միջագետքի վրա: Օսմանյան սուլթան Սելիմ I Ահեղի և շահ Իսմայիլի զորքերի միջև վճռական ճակատամարտը տեղի ունեցավ 1514 թ. Չալդրանի մոտ, որտեղ Սեֆյանների առաջնորդ շահ Իսմայիլը պարտություն կրեց։ Այդուհետ պատերազմը շարունակվեց փոփոխակի հաջողություններվ և որոշ ընդհատումերով տևեց մեկ դարից ավելի: Ռազմական գործողությունների հիմական թատերաբեմերից էր Հայաստանը: Ավերվում էին քաղաքներն ու գյուղերը, կոտորվում էր ազգաբնակչությունը: Մեծ չափերի հասավ հայ ժողովրդի արտագաղթը դեպի Բալկաններ, Եվրոպա, Ղրիմ, Լեհաստան, Ռուսաստան:

Ամասիայի հաշտությունից մինչև Զուհաբի հաշտության պայմանագիրը։
1555 թ. մայիսի 29-ին Ամասիայում օսմանցիներն ու սեֆյանները կնքեցին հաշտության պայմանագիր, որով որոշվում էր երկու պետությունների միջև նոր սահմանագիծը։ Հայաստանի արևմտյան հատվածն անցավ Օսմանյան պետությանը, իսկ արևելյանը՝ Սեֆյան Պարսկաստանին։ Այս ընթացքում օսմանցիները մեծ թվով քրդեր և թյուրքախոս ցեղեր վերաբնակեցրին Հայաստանի տարբեր շրջաններում՝ նրանց սուննի դավանանքն օգտագործելով շիա Սեֆյանների ծավալապաշտության դեմ։ Խաղաղությունը, սակայն, երկար չտևեց։ Օսմանյան կայսրությունը նոր պատերազմ սկսեց և գրավեց ամբողջ Հայաստանը, Հարավային Կովկասը և տիրացավ Թավրիզ քաղաքին։ 1590 թ. երիտասարդ Շահ Աբբաս I-ը (1587-1629) ստիպված էր զիջել այդ տարածքները։
Այդուհետ Շահ Աբբասն ինքը սկսեց պատերազմի պատրաստվել. անգլիացիների օգնությամբ
ստեղծեց հզոր հրետանի, վերակազմավորեց պարսկական բանակը: 1603 թ. հարձակվեց Օսմանյան կայսրության վրա, վերագրավեց Թավրիզը, այնուհետև Երևանը և հասավ ընդհուպ Կարին։ Սակայն օսմանյան բանակը 1604 թ. անցավ հակահարձակման։ Շահ Աբբասը որոշեց ճակատամարտ չտալ, և պարսկական բանակը նահանջեց՝ ավերելով ու ամայացնելով հանդիպող բնակավայրերը։ Այդպես օսմանյան բանակը զրկվելու էր պարենից ու օթևանից, և կասեցվելու էր նրա առաջխաղացումը։ Արևելյան Հայաստանից (նաև Արևմտյան Հայաստանի մի շարք երկրամասերից) Շահ Աբբասն ավելի քան 300 հազար հայերի բռնի տարագրեց Պարսկաստան:
Այս իրադարձությունը հայտնի է «մեծ սուրգուն» («մեծ գաղթ») անունով։ Պարսկաստանի մայրաքաղաք Սպահանի մոտ Շահ Աբբասի հրամանով և հոգածությամբ հիմնվեց հայկական առանձին բնակավայր՝ Նոր Ջուղան: Այստեղ հաստատվեց բռնագաղթվածների փոքր մասը։ Հետագայում Նոր Ջուղայի վաճառականները կարևոր դեր խաղացին միջազգային առևտրում։ Օսմանա-սեֆյան պատերազերը որոշ ընդհատումերով շարունակվեցին մինչև 1639 թ., երբ կնքվեց Զուհաբի (Քասր-ը Շիրինի) հաշտության պայմանագիրը։ Հայաստանը կրկին բաժանվեց երկու տերությունների միջև։ Սահմանագիծը հետագայում էական փոփոխություններ չկրեց և պահպանվեց մինչև XIX դ. սկիզբը։

Advertisements

https://c0.pubmine.com/sf/0.0.7/html/safeframe.html

REPORT THIS AD

Միասնական պետության վերականգնմանն ուղղված առաջին ձեռնարկումները։ Օսմանա-սեֆյան պատերազմերի գործած ավերը սրեց հայերի ազատագրման և ազգային ինքնիշխանության վերականգնման ձգտումը։ XVI-XVII դդ. Հայոց եկեղեցին դարձավ ազատագրական շարժումերի հիմական նախաձեռնողը։ 1547 թ. Ստեփանոս Ե Սալմաստեցի կաթողիկոսն Էջմիածնում հրավիրում է գաղտնի ժողով։ Ժողովի որոշմամբ Կաթողիկոսի գլխավորությամբ պատվիրակություն է մեկնում Եվրոպա՝ հայությանը մահմեդականների տիրապետությունից ազատելու համար քաղաքական աջակցություն խնդրելու։ Այս առաքելությունն արդյունք չի տալիս։ Մեկ այլ պատվիրակություն Եվրոպա է մեկնում հաջորդ կաթողիկոսի՝ Միքայել Ա Սեբաստացու կողմից 1562 թ. Սեբաստիայում հրավիրած գաղտնի ժողովի որոշմամբ։ Այս անգամ ժողովի անունից հանդես էր գալու Աբգար դպիր Թոխաթեցին, որն իրեն համարում էր Արծրունյաց թագավորական տան շառավիղներից։ Նոր պատվիրակությունը լիազորված էր Հայոց կաթողիկոսի անունից հնազանդություն հայտնելու Հռոմի Պապին, եթե վերջինս հանձն առնի Հայաստանը ազատագրել մահմեդական լծից։ Այս բանագնացությունը ևս արդյունք չի տալիս։ Ապավինելով եվրոպական օգնությանը՝ հայկական կողմը դեռևս թերագնահատում էր Հայաստանի ազատագրման գործընթացում սեփական ուժերի նշանակությունը։

Առաջադրանքներ

>Սովորել դասը

1)2/a-1=>1/a

2)

Աշխատանք դասարանում

1. Տրված նախադասությունները ձևի և իմաստի ի՞նչ տարբերություններ ունեն:

Ֆրանսիացի գիտնականները պարզել են-անկատար ներկա, որ երկրագնդի բնակչությունը խոսում է երկու հազար յոթ հարյուր իննսունվեց լեզվով (չհաշված յոթ-ութ հազար բարբառը):

Ֆրանսիացի գիտնականները պարզեցին-աննցիալ աննկատար, որ երկրագնդի բնակչությունը խոսում էր երկու հազար յոթ հարյուր իննսունվեց լեզվով (չհաշված յոթ-ութ հազար բարբառը):

Ֆրանսիացի գիտնականները կպարզեն-ենթադրական, որ երկրագնդի բնակչությունը խոսում է երկու հազար յոթ հարյուր իննսունվեց լեզվով (չհաշված յոթ-ութ հազար բարբառը):

Ֆրանսիացի գիտնականները պարզել են-ապակատար ներկա, որ երկրագնդի բնակչությունը խոսելու է երկու հազար յոթ հարյուր իննսունվեց լեզվով (չհաշված յոթ-ութ հազար բարբառը):

2. Փակագծերի բայերը պահանջված ձևով գրի՛ր, հետո տեքստերը համեմատի՛ր:

Ա. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս արտահայտելն զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանան: Եթե բուսաբանները փորձ անեն ու իմանան այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ ստեղծել և, հավանաբար, կկարողանան ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:

Բ. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս են արտահայտել զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանային: Եթե բուսաբանները փորձ անեին ու իմանային այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ ստեղծելու և, հավանաբար, կկարողանան ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ: 

3. Տրված բայերր խոնարհի´ր ըղձական եղանակով (ապառնու և անցյալի բոլոր ձևերը կազմի´ր): 

Ապրել, անցնել, խաղալ, հեռանալ: 

4. Տրված բայերը խոնարհի՛ր հրամայական եղանակով (կազմի՛ր եզակի և հոգնակի բոլոր ձևերը): 

Օրինակ`

մտնել — մտի՛ր, մտե՛ք, մի՛ մտիր, մի՛ մտեք,

գնալ — գնա՛, գնացե՛ք, մի՛ գնա, մի՛ գնացեք (մի՛ գնաք):

Ա. Վերջացնել, մանրացնել, հիանալ, կամենալ, թռչել, անցնել:
Բ. Վազել, կարդալ, հասնել, կպչել, վախենալ, միանալ, հիացնել:

In Germany, it is customary to celebrate the New Year noisily and cheerfully, which is why German youth love this holiday so much. On this day, Germans gather in the streets, in the main squares of the city, set off fireworks or go to bars and clubs.

The custom of celebrating the New Year with noise and dancing is associated with a medieval belief: it was believed that noise could drive away evil spirits. The New Year celebration in Germany, as in some other countries, is called Silvester.

Even on New Year’s Eve in Germany, acquaintances, colleagues and friends, meeting, wish each other «good luck in the new year.» einen guten Rutsch in das Neue Jahr! In addition, when Germans congratulate each other on the New Year, they also say Frohes Neues! (which literally means «happy new»).

Dishes

A traditional dish is baked carp, the silvery scales of which seem to resemble. May the New Year bring more money. However, in recent years, housewives have been preferring less fussy dishes, and fondue or raclette are becoming increasingly popular, as well as snacks — sliced ​​cheeses, ham and various sweets. Fruits are served at the end — tangerines and pineapples, as well as all kinds of desserts and ice cream.

Of the drinks, champagne (der Sekt) is always present, with which glasses are filled when the clock strikes midnight. Other traditional drinks on the New Year’s table are die Bowle and der Punsch. Raising a glass of champagne, the Germans say: «Prosit Neujahr» or «Prost Neujahr». The word «Prost» comes from Latin and translates as «may it work». This is how Germans congratulate each other on the New Year.

Traditions and customs

On New Year’s Eve, many Germans watch holiday TV shows, listen to music, and play board games. Some people think about what the coming year has in store for them, and make wishes.

There is a custom called Bleigießen, fortune telling with lead. A piece of lead is placed in a spoon and heated over a burning candle until the lead begins to melt. Then it is dipped into a container of cold water, after which the lead instantly solidifies, taking on a new shape.

In this form, they try to interpret the meaning of fortune telling, for example, they believe that if the piece of lead is in the shape of a heart, it means falling in love, flowers are considered a sign of a new friendship, etc.

Զահրատ

Կաղանդի գիշեր

Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու,
Ի վերջոյ նորէն այդպէս ըլլալու-
Տօնն է այս գիշեր……
Լոյսեր վառեցէք – եթէ չի բաւեր
Ձեզ տաքցնելու ձեր լոյսը ներքին-
Տօն է այս գիշեր…
Պահ մը ամէն ինչ վերջացնելու
Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու-
Տօնն է այս գիշեր…
Յոյսեր վառեցէք – եթէ չեն բաւեր
Ձեզ տաքցնելու ձեր յոյսերը հին-
Տօն է այս գիշեր…
Երգել փորձեցէք – եթէ չէք մոռցեր
Խանդոտ երգերը ձեր պարմանութեան-
Տօն է այս գիշեր…
Զուր տեղ վատնուած օրերն յիշելու-
Գոյութեան տխուր հաշուեկշիռին
Տօնն է այս գիշեր…
Լոյսեր ու յոյսեր վառեցէք գոյն գոյն,
Երգեր երգեցէք հինէն ու նորէն-
Տօ՛ն է այս գիշեր…
Գոյատեւելո՛ւ տօնն է այս գիշեր…

1. Մեկնաբանի՛ր տողերը և գրի՛ր քո կարծիքը ասվածի վերաբերյալ։ 

Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու,Ի վերջոյ նորէն այդպէս ըլլալու-
Տօնն է այս գիշեր……

2. Բառերը գրի՛ր արևելահայերեն՝ նորէն, չի բաւեր, ըլլալու, յոյսեր, հինէն , գոյն գոյն։

3. Համառոտ ներկայացրո՛ւ, թե բանաստեղծությունն ինչի մասին է, ի՞նչ է ուզում ասել հեղինակը։ 

4. Գրի՛ր շարադրություն ,,Կաղանդի գիշեր,, վերնագրով։ 

1. Տրված բայերը խոնարհի՛ր անցյալ կատարյալ ժամանակաձևով և  ընդգծիր վերջավորությունները: Ինչո՞վ են տարբերվում Ա և Բ խմբի բայաձևերի վերջավորությունները: 

Ա. Վկայեցի, հուսացի: Բ. Հեռացրի, մոտեցրի, տեսնեցրի: Գ. Հասկացրեցի, արթնացրեցի:

2. Փակագծերում տրված բայաձևերից մնկն ընտրի՛ր և գրի՛ր (ո՞ր բառով է պայմանավորված ընտրությունդ):

Գայլն սպասում էր, որ այծյամը (ննջի, ննջեր), որ նրան (բռնի, բռներ) և (ուտի, ուտեր): Այծյամը նրա միտքն իմացել էր ու (չէր քնում, չքնեց) օրեր ու օրեր, մինչև որ գայլն ինքը թմրեց ու նիրհեց: Այն ժամանակ եկավ առյուծն ու կերավ գայլին: