գործնական քերականություն

Աշխատանք դասարանում 

Մայրենի լեզվի հունվարյան ֆլեշմոբ

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1. Տրված ներգործական նախադասությունները դարձրո՛ւ կրավորականիսկ կրավորականներըներգործական

Կրակը ճանապարհորդներին շրջապատել էր բարձր, վտանգավոր օղակով:-ճանապարհորդները շրջապատվել էին կրակի կողմից:
Տարերքը կամաց-կամաց սեղմում էր իր չարագույժ օղակը:
Չարագույժ օղակը կամաց-կամաց սեղմվում էր տարերքի կողմից:
Օվկիանոսում մեծ նավերը ձգում են փոքրերին:
Փոքրերը օվկիանոսում ձգվում էին մեծ նավերի կողմից:
Մոլախոտերը քամու կամ կենդանիների բրդի միջոցով են տարածվում:
Քամու կամ կենդանիների բուրդը տարածում է մոլաղոտերը:
Գրքում մի հետաքրքրական թռչող մեքենա է նկարագրված (գրողի կողմից):

Չոր խոտը շատ արագ ու հեշտ է վառվում անգամ փոքրիկ կայծից:
Փոքր կայծը շատ հեշտ ու արագ վառում է չոր խոտը:
Մի արհեստանոց էլ կառուցվել է գիտական հետազոտությունների համար քաղաքապետի կողմից:

2. Սխալ կազմված բայաձևերը ճշտի՛ր:

Ինչ-որ մութ մարդկանց հետ էր կապնվել:-ինչ-որ մութ մարդկանց հետ էր կապվել:
Տղաները վիճվում էին բակում, ու վեճը կատակի նման չէր:-Տղանները վիճում էին բակում, ու վեճը կատակ չեր:
Դեռ շաւր կտուժվես` ինձ չլսելով:-
Խոսքս քեզ չի վերաբերվում:-խոսքս քեզ չի վերաբերում:

1.  Մայրենի լեզվի ֆլեշմոբի քննարկում։ 

2.  Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել քոմենթ՝ 

Գրաշխարհ
Ես եմ
Պատուհան

3. Կարդալ  Զահրատի բանաստեղծությունները, ընտրել մեկը, ձայնագրել կամ տեսագրել։ 

4. Առաջին ուսումնական շրջանի հաշվետվություն։ Պատումի տեսքով ներկայացրե՛ք ՝

Ես այս տարվա ընդացքում շատ դժվարություններ և շատ հաջողություններ եմ ունեցել  կամ հայոց լեզվից կամ հայոց լեզվից: Օրինակ իմ հաջողություններից անհատական նախագծերը: Ես այս տարվա ընդացքում նաև կարդացել եմ անգլերեն լեզվով գիրք այն տեղ կային տարբեր պատմվածքներ: Ես գրականության մեջ կարևորում եմ այն որ մենք մեր խոսքն ենք    զարգացնում  իսկ հայոց լեզվից կարևորում եմ գործնական քերականությունները: 

5. Անհատական նախագծերի հաշվետվություն։ Ամփոփել և ներկայացնել չորս ամսվա արդյունքները՝ հղումներով։ 

Ես այս չորս ամսվա ընդացքում կատարել եմ շատ անհատական նախագծեր թարգմանություն թեմայով ես կատարել եմ անգլերենից հայերեն թարգմանություն օրինակ ես դուրս եմ հանում տեքստից մի որոշ հատվածներ և այդ հատվածները թարգմանում եմ անգլեչենից հայերեն:

6. Դեկտեմբեր ամսվա ինքնագնահատում ։ 

գործնական քերականություն

1. Նախադասությունները դարձրո՛ւ ներգործական:

Սիրտը գերվեց աղջկա մի ժպիտից:-Աղչկա մի ժպիտը գերեց սիրտը:
Այս ծառի տակ ինչ-որ մեկի կողմից գանձ է թաղվել:-Այս ծառի տակ ինչ որ մեկը թաղելի գանձ
Քարը մաշվել, հարթվել էր անձրևից ու քամուց:-Անձրևը ու քմին մաշել էին քարը:
Արտերը խանձվել էին բարկ արևից:-Բարկ արևը խանձել էր արևը;
Քարտը լրացվում է միայն չափահաս քաղաքացիների կողմից:-Չափահաս քաղաքացիները լրացնում էին քարտը: 

Նա ազատազրկման է դատապարտվել ու տուգանվել իտալական դատարանի կողմից:-Իտալացի դատարանը ազատազրկել է և դատապարտել է նրան:
Ութ տարի տղամարդ համարվեց ընկերների կողմից:-Ընկերները ութ տարի համարեցին տղամարդ
Դյութվել էր ալիքների ու քամու երգով:-ալիքների ու քամու երգը դյութել է
Աղջիկը շրջապատված էր հետաքրքրասերների մեծ խմբով:-Հետաքրքրասերների մեծ խումբը շրջապատել էր աղջկան
Ընկերս համերգի է հրավիրված:-համերգի են հրավիրել ընկերոջս

2. Դո՛ւրս գրիր այն բայերը, որոնք կարող են կրավորական դաոնալ, և դարձրո՛ւ:

Օրինակ`

փնտրել — փնտրվել:

Վազել, երգել, ցրել-գրվել, կոտրել-կոտրվել, դնել, թռչել, թրջել-թրջվել, գալ, գնալ, հեռանալ-հեռացվել, հեռացնել, հնարել-հնարվել, ներել-ներվել, լուսանալ, մթնել, մթնեցնել, բարձրանալ-բարձրացնել, թխել-թխվել, մրմռալ-մրմռել, մաքրել-մաքրվել, դողալ, վախենալ, սրբել-սրբվել, կարել-կարվել, հավաքել-հավաքվել, սարսռալ, հաչել, սիրել-սիրվել, մլավել, ծիծաղել, խոսել-խոսվել, հուզել-հուզվել, վիճել-վիճվել:

3. Տրված նախադասությունները դարձրո՛ւ ներգործական և պատասխանի՛ր հարցերին:

Ձվի մեջ զարգացող կենդանի էակը բավական հուսալի զրահով է պաշտպանված:
Ձուն թխսի մարմնի ծանրությունից չի կոտրվում:
Ձվի կճեպը հեշտությամբ է կոտրվում ճուտիկի դեղին կտուցով: Գիտնականների կողմից փնտրվում են համարձակ գաղափարն
իրագործելու հնարները:
Մշակովի բույսերի սերմերը մոլախոտի սերմերից մաքրվում են մագնիսով:
Ինչպե՞ս է փոխվում տրված նախադասության ենթական (ընդգծված է):
Տրված նախադասության ո՞ր ա

գործնական քերականություն

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1. Փակագծերում տրված բայերը գրի՛ր պահանջված ձևով:

 Պարզվում է, որ մարդու առողջական վիճակը նախ և առաջ (կախվել) է մարդկային հարաբերություններից: Նախանձը, օրինակ, ոչ միայն որդի նման (կրծել) մարդու հոգին և (տակնուվրա անել) էությունը, այլև (առաջացնել) ստամոքսի խոց ու արյան ճնշման հիվանդություններ: Ահա թե ինչու են ասում. «Եթե (չցանկանալ) տառապել, մի՛ նախանձիր»: Զրպարտությունը, վիրավորանքը, շողոքորթությունը, անտաշ վերաբերմունքն ու հայհոյանքը նիկոտինի ու ալկոհոլի նման (թունավորել) նաև մարդու օրգանիզմը:

Երկրում առաջին ծխողներր եգիպտական փարավոններն (լինել): Մ.թ. ա. երկրորդ հազարամյակին վերաբերող մի թանգարանում հնագետները ծխելու հարմարանքներ (գտնել): Սենյակները ներկելիս պատուհաններն ու դռները փակ պիտի լինեն, որովհետև միջանցիկ քամին ու խոնավ օդը չեն թողնում, որ ներկը հավասարապես (չորանալ):

2.Սխալ գործածված ժամանակաձևերը գտի՛ր և ուղղի՛ր:

Դժվար է ասել, թև մեր ժամանակներում քանի՛ օր կպահանջվեր աշխարհի բոլոր երկրներով անցնելու համար: Եթե ուղևորությունը կատարվի նավով ու գնացքով, մոտ երեսուն օր պետք կլիներ:

Թերևս մի ուրիշ բան չկա, որ մարդկային կյանքի մեջ այնքան, շատ փոփոխություն մտցներ, որքան տրանսպորտը: Ժյուլ Վեռնի «Ութսուն օր աշխարհի շուրջը» վեպի լույս տեսնելուց շատ չէր անցել, երբ ամերիկացի մի լրագրող որոշում է իրականացնել Ֆիլեաս Ֆոգի ֆանտաստիկ մտահղացումը: Արդեն ստեղծել են տրանսպորտային թանկարժեք, բայց փոխարենը կատարյալ միջոցներ, որոնք ճանապարհների կարիք չեն գգա:

Մի մարդ ընկերոջը մի սնդուկ արծաթ պահ տվեց ու գնաց ճամփորդության: Երբ վերադարձավ, գնաց, իր ապրանքը վերցրեց, տուն բերեց: Բացեց ու ի՜նչ տեսավ… Սնդուկի մեջ միայն երկաթի կտորտանք էր: Ի՞նչ անի, ինչպե՞ս  անի, որ իր փողերը ետ բերի: Մտածեց, մտածեց ու հնարը գտավ:
Երբ հերթական զոհերին են տանում հրեշի մոտ, նրանց միանում է թագավորի տղան, որ հաղթեր ջրի ճամփան փակողին ու մարդկանց ազատեր ահավոր տառապանքներից:
Ի՞նչ կանես, եթե հայտնվեր ու ամեն ինչ բացատրեր:
Ի՞նչ կտաս, որ քեզ մի իսկական շուն նվիրեի:
Ինչե՜ր կանեի, թե նորից սկսելու հնարավորություն ունենամ:
Ի՜նչ ասես չէի տա, որ ուզածիս հասնեմ:

գործնական քերականություն

1. Փակագծերում տրված բայերը գրի՛ր պահանջված ձևով:

 Պարզվում է, որ մարդու առողջական վիճակը նախ և առաջ (կախվել) է մարդկային հարաբերություններից: Նախանձը, օրինակ, ոչ միայն որդի նման (կրծել) մարդու հոգին և (տակնուվրա անել) էությունը, այլև (առաջացնել) ստամոքսի խոց ու արյան ճնշման հիվանդություններ: Ահա թե ինչու են ասում. «Եթե (չցանկանալ) տառապել, մի՛ նախանձիր»: Զրպարտությունը, վիրավորանքը, շողոքորթությունը, անտաշ վերաբերմունքն ու հայհոյանքը նիկոտինի ու ալկոհոլի նման (թունավորել) նաև մարդու օրգանիզմը:

Երկրում առաջին ծխողներր եգիպտական փարավոններն (լինել): Մ.թ. ա. երկրորդ հազարամյակին վերաբերող մի թանգարանում հնագետները ծխելու հարմարանքներ (գտնել): Սենյակները ներկելիս պատուհաններն ու դռները փակ պիտի լինեն, որովհետև միջանցիկ քամին ու խոնավ օդը չեն թողնում, որ ներկը հավասարապես (չորանալ):

2.Սխալ գործածված ժամանակաձևերը գտի՛ր և ուղղի՛ր:

Դժվար է ասել, թև մեր ժամանակներում քանի՛ օր կպահանջվեր աշխարհի բոլոր երկրներով անցնելու համար: Եթե ուղևորությունը կատարվի նավով ու գնացքով, մոտ երեսուն օր պետք կլիներ:

Թերևս մի ուրիշ բան չկա, որ մարդկային կյանքի մեջ այնքան, շատ փոփոխություն մտցներ, որքան տրանսպորտը: Ժյուլ Վեռնի «Ութսուն օր աշխարհի շուրջը» վեպի լույս տեսնելուց շատ չէր անցել, երբ ամերիկացի մի լրագրող որոշում է իրականացնել Ֆիլեաս Ֆոգի ֆանտաստիկ մտահղացումը: Արդեն ստեղծել են տրանսպորտային թանկարժեք, բայց փոխարենը կատարյալ միջոցներ, որոնք ճանապարհների կարիք չեն գգա:

Մի մարդ ընկերոջը մի սնդուկ արծաթ պահ տվեց ու գնաց ճամփորդության: Երբ վերադարձավ, գնաց, իր ապրանքը վերցրեց, տուն բերեց: Բացեց ու ի՜նչ տեսավ… Սնդուկի մեջ միայն երկաթի կտորտանք էր: Ի՞նչ անի, ինչպե՞ս  անի, որ իր փողերը ետ բերի: Մտածեց, մտածեց ու հնարը գտավ:
Երբ հերթական զոհերին են տանում հրեշի մոտ, նրանց միանում է թագավորի տղան, որ հաղթեր ջրի ճամփան փակողին ու մարդկանց ազատեր ահավոր տառապանքներից:
Ի՞նչ կանես, եթե հայտնվեր ու ամեն ինչ բացատրեր:
Ի՞նչ կտաս, որ քեզ մի իսկական շուն նվիրեի:
Ինչե՜ր կանեի, թե նորից սկսելու հնարավորություն ունենամ:
Ի՜նչ ասես չէի տա, որ ուզածիս հասնեմ:

գործնական քերականություն

1. Տրված բայերը խոնարհի՛ր անցյալ կատարյալ ժամանակաձևով և  ընդգծիր վերջավորությունները: Ինչո՞վ են տարբերվում Ա և Բ խմբի բայաձևերի վերջավորությունները: 

Ա. Վկայեցի, հուսացի: Բ. Հեռացրի, մոտեցրի, տեսնեցրի: Գ. Հասկացրեցի, արթնացրեցի:

2. Փակագծերում տրված բայաձևերից մնկն ընտրի՛ր և գրի՛ր (ո՞ր բառով է պայմանավորված ընտրությունդ):

Գայլն սպասում էր, որ այծյամը (ննջի, ննջեր), որ նրան (բռնի, բռներ) և (ուտի, ուտեր): Այծյամը նրա միտքն իմացել էր ու (չէր քնում, չքնեց) օրեր ու օրեր, մինչև որ գայլն ինքը թմրեց ու նիրհեց: Այն ժամանակ եկավ առյուծն ու կերավ գայլին:

ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

1. Տրված բայերի անցյալ ժամանակը կազմելու միջոցով պարզի՛րթե ընդգծվածները ո՛ր բառերի մեջ են արմատի մասեր և որտեղբայ կազմող ածանցներ (կարող են փոփոխվել կամ դուրս գալ):

կպչել- կպել է, հաչել — հաչել է  (կպչել բառի մեջ չ-ն ածանց է):
Հանել Է, վանել Է, բարձրացնել Է, մանկանալ է, հենել է, վախենալ) մեռնե լ է, բռնել է, թռչել է, խաչել է, հառաչել է:

2. Ընդգծի՛ր տրված անորոշ, անկատար, վաղակատար, հարակատար դերբայների ա)ել, ալ, բ)ում, գ)ել, դ)ած վերջավորություններից առաջ ընկած մասերը (հիմքերը) և պատասխանի՛ր հարցերին:

Ա Զգալ, ծերանալ, կպչել, տեսնել:
Բ. Զգում (է), ծերանում (է), կպչում (է), տեսնում (է):
Գ. Զգացել (է), ծերացել (է), կպել (է), տեսել (Է է):
Դ. Զգացած, ծերացած, կպած, տեսած:

Ո՞ր դերբայների հիմքերն են իրար նման:
Ո՞ր հիմքերը կարելի է կոչել անցյալի հիմք:
Ինչպե՞ս կանվանես մյուս հիմքը:

3. Փակագծում դրված բայերն այնպես գրիր, որ ի՞նչ արեց (ի՞նչ արեցի, արեցիր, արեցինք, արեցիք, արեցին) հարցին պատասխանեն:

Դուք ինչ-որ երերուն տախտակի վրա (ամրացրեցիք) այդ վանդակը:
Ինչո՞ւ դու քո հոտն իմ դաշտում (արածեցեցիր):
Հավերը (երկարեցին) վզները դեպի ներքև, նայեցին դես ու դեն:
 Նա իր ձիուն (մեծացրեց) չամչով ու գարիով:
Ես հավանաբար (ձանձրացրել էի) ունկնդիրներին:
Մենք անզգուշորեն (թռցինք) արևկող անող թռչուններին:

գործնական քերականություն

Աշխատանք դասարանում 

1. Ի՞նչ ընդհանրությամբ են խմբավորվել տրված բայերը:

Ա. Կիրառել, խմել, հնարել, բացատրել, գրավել, հասնել, լցնել, թռչել, սառչել:

Բ. Գնալ, գգալ, խոյանալ, ընթանալ, վախենալ, կամենալ, տզզալ, շրխկալ:

Ա խմբի բառերը ստաննում ե ել վերջավորություն, իսկ բ խմբիննը ալ

2. Տրված արմատներից բայեր կազմի՛ր և ընդգծի՛ր արմատի և ել կամ ալ վերջավորության միջև եղած մասը:

Օրինակ`

տես — տեսնել, բարձր — բարձրանալ:

Ա. Ընկերանալ, թանձրանալ, խորանալ:

Բ. Վախենալ, կամենալ, մոտենալ:

Գ. Հասնել, անցնել, հագնել:

Դ-. Թիռել, սառել, կիպել:

3.Տրված բայերը պատճառական դարձնող ածանցները թվի՛ր:


Մեծացնել, հեռացնել, գգացնել, վախեցնել, հիշեցնեյ, թռցնել, տեսցնել:

4. Տրված բայնրի անցյալ ժամանակը կազմի՛ր և պարզի՛ր, թե ինչպե՛ս

է փոխվում ընդգծված բայածանցներից յուրաքանչյուրը:

հագենալ — հագեցել է – են-ը դառնում է եց:

Հեռացնել, մոտեցել, դալկացնել, ամրացնննել, գտնենեմ, տեսնեցննել, թռնցել, փախցնել, հասցնել, մեծացնել:

անհատական նախագիծ

Հեռո՛ւ, ո՛վ սուրբ խաղաղություն,
Մենք քեզ համար չունենք անկյուն
Մեր հալածված հայրենիքում
Եվ մեր ցաված սրտի խորքում։

5Գնա դեպի այն լեռները,
Ուր որ հովիվն ու գառները
Ապահով են պատառողից,
Մենք ազատ չենք ահ ու դողից։

Գնա՛, հանգիր այն դաշտերում,
10Ուր որ իրար էլ չեն տիրում
Եղբայր-մարդիկ, և հերկելով
Քեզ օրհնում են սուրբ երգերով։

Գնա դեպի երանավետ
Այն վայրերը, ուր կյանքի հետ
15Խաղ չեն անում զվարճության
Կամ հեշտության համար միայն։

Իսկ մենք ցավով լեցուն սրտով
Անկարող ենք միշտ անվրդով
Ե՛վ քուրդերի լուծը տանել,
20Ե՛վ քեզ օրհնել, փառաբանել։

Հեռո՛ւ, ո՛վ սուրբ խաղաղություն,
Մենք քեզ, իբրև մի լոկ անուն,
Երանությամբ միշտ հիշելով
Պիտի կռվենք մեռցնող սրով։

շ

գործնականն քերականությունն

1.Տրված գոյականներից, ածականներից, դերանուններից, մակբայներից և ձայնարկություններից բայեր կազմի´ր:

Ա. Ծաղիկ, քար, անուն, քարոզ, ձև:
Բ. Մեծ, բարձր, կարմիր, տափակ, սուր:
Գ. Ոչինչ, բոլոր, նույն, ամբողջ:
Դ. Կրկին, արագ, դանդաղ, հաճախ:
Ե. Վա՜յ, մկըկը, տը՜զզ, թրը՛խկ:

2.Տրված բայերից նորերն ստացի´ր` դրանք բաղադրելով Բ խմբի նախածանցների հետ:

Ա.Նայել, կառուցել, գրել, ճառել, դառնալ, հայտնել:
Բ.Անդր, վեր, արտ, հակ, մակ, ստոր: 

նայել վեր

կառուցել արտ

գրել ադնր

3. Փորձի՛ր բացատրել բայերի նման խմբավորումը:

Ա. Տեսնել, նստել, ձևել, կարել, իջնել, բարձրանալ, մեծացնել:
Բ.Ձևափոխել, շրջանցել, հեռագրել, մեղադրել:
Գ. Գլուխ տալ, ձիգ տալ, գործ անել, վեր կենալ: