Рубрика: Հայոց լեզու

27.11.2024

Աշխատանք դասարանում 

1. Դերանունները փոխարինի՛ր համապատասխան հոդերով (եթե պետք է, կարող ես նախադասությունից բառ հանել): Ընկերըտ մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով:
 Որսս իր ոտքով եկավ:
 Ծովափի բնակիչներըս, ծովից ենք հանում մեր սնունդն ու հարստությունը:
 Ամենաուժեղ մարզիկըդ, հաղթանակով պիտի գաս:
 ծեր որսորդս  ու կյանքում շատ բան եմ տեսել:
Դուք` մեր շնորհալի տղաները, ձեր խոսքը դեռ չեք ասել:
 սիրտըդ քա՛ր է, քար:
 Ձեոքդ ընկնողին պրծում չկա:

2.Գրի՛ր, թե ընդգծված մասնիկն ինչ  է նշանակում.

ա) ս-ն`ե՞ս, մե՞նք, ի՞մ, թե՞ մեր.
 բ) դ-ն` դո՞ւ, դո՞ւք, քո՞, թե՞ձեր.

Երկրի բնակիչներս-մենք շատ  անփույթ ենք մեր մեծագույն հարստության նկատմամբ:

դուք մեզ` երեխաներիս անընդհատ փոխել եք ուզում:
իմ Շուրջը ոչինչ չեմ նկատում:
ես Ինքս լճի ափին լինել շատ եմ սիրում:
Կենդանու հետքերն դու ինքդ կնկատես թաց գետնի վրա:
քո Աչքները լույս լինի:

3. Դերանունների գործածության հետ կապված սխալները գտի՛ր և ուղղի՛ր:

Մի վարժեցնող փոկին խոսել է սովորեցրել: Իր սանիկի խոսելու ընդունակությունր զարգացրել է երեք տարում: Այս ժամանակամիջոցում իր (փոկի) սիրած ծովատառեխը տալու և խրախուսելու միջոցով հասել է նրան, որ փոկն անգլերեն ասում է «Բարև, ինչպե՞ս ես», «Եկ այստեղ» և այլ նախադասություններ: Այլևս նրանք չէին ուզում տեսնել այդ մարդուն:
16-րղ դարի բոլոր ազնվական մարդիկ Ամերիկան հայտնագործողներից նոր նվեր ստացան:
ամբողջ աշխարհն է հետևում ռոբոտների արտադրությանը: Ֆիրմայի արտադրած բոլոր նոր մեքենաները շատ արագ սպառվել են:

Կարդա՛

Դերանուններն ըստ կազմության լինում են պարզ (ես, այս, ուրիշ) և բաղադրյալ (այստեղ, ինչպես): Բաղադրյալ դերանուններից մի քանիսն ունեն հարադիր գրություն (մի քանի, ոչ որ և այլն):

Գոյականին փոխարինող դերանունները հոլովվում են հիմնականում գոյականների նման: Գոյականներից տարբեր կերպ են հոլովվում ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, սա, դա, ով դերանունները:

Դերանունների գործածությունը խոսքն ազատում է կրկնություններից և խճողումներից:

ԳՈՒԹԱՆԻ ԵՐԳԸ

Արի՛, գութան, վարի՛, գութան,
Օրն եկել է, ճաշ դառել,
Առը շուռ տուր, խոփիդ ղուրբան,
Օրհնյալ է աստված, հորովե՜լ։

5Քաշի՛, եզը, ուսիդ մատաղ,
Քաշի՛, քաշենք, վար անենք,
Ճիպտի՛ն արա, քըշի՛, հոտաղ,
Մեր սև օրին ճար անենք։

Պարտքատերը գանգատ գնաց,
10Քյոխվեն կըգա, կըծեծի,
Տերտերն օրհնեց, անվարձ մնաց,
Կըբարկանա, կանիծի։

Էն օրն եկան թովջի արին,
Հարկ են ուզում տերության.
15Ի՞նչ տամ կոռին ու բեգյառին…
Վարի՛, վարի՛, իմ գութան։

Ձեռըս պակաս, ուժըս հատած,
Հազար ու մի ցավի տեր,
Ինձ են նայում մերկ ու սոված
20Մի տուն լիքը մանուկներ։

Արի՛, գութան, վարի՛, գութան,
Օրն եկել է, ճաշ դառել,
Առը շո՛ւռ տուր, խոփիդ ղուրբան,
Օրհնյա՜լ է աստված, հորովե՜լ։

1. Փակագծում տրված գոյականներն ու բայերը համաձայնեցրո՛ւ ընդգծված դերանունների հետ:

ճապոնացի երկարակյաց ձկնորսն ասում էր, որ իր ամբողջ (սնունդը) եղել է ծովակաղամբն ու հում ձուկը: Նա ամբողջ (գյուղին) խորհուրդ էր տալիս նույն ձևով սնվել:
Իր կյանքի բոլոր (տարիները) անցկացրել է նույն գյուղում:
Քնելու ընդունակությունը կորցրած երեխային քննելով`բոլոր (բժիշկներն) (ասացինն), թե դա բացառիկ ու անհավանական դեպք է:
Քնաբեր դեղերից ոչ մեկը (չազդեց):
Քառասուն տարի է, որ իր բոլոր (գիշերնները) (նվիրել էր) իր անձի զարգացմանը:
Ամբողջ (գիշերը) կարդում է, գրում ու նկարում:
Այդ օրը ոչ մի (վթար) (չգրանցվեց):
Նոր մեքենան առայժմ ոչ մի (հաջողություն) չունի:
Ամբողջ (արձակուրդ) նվիրեց երեխայի ասած մեքենան գտնելուն:

2. Պարզի՛ր, թե տրված դերանուններն ի´նչ սկզբունքով են խմբավորվել և յուրաքանչյուր խմբին երեք—չորս դերանուն ավելացրո՛ւ:

Ա. Ես, դու, այս, ինչ, որ, մի:
Բ. Ոչինչ, ամեն ոք, որտեղ, մեկմեկու, այստեղ:
Գ. Ոչ ոք, ոչ մի, մի քանի, մեկն ու մեկը:

3. Կետերի փոխարեն պահանջված ձևով տեղադրի՛ր նա  կամ ինքը դերանունները:

Ի՛նչ առյուծ, այդ վախկոտը ինքը ստվերից էլ է վախենում:
Այդ վախկոտն ինքն իր ստվերից էլ է վախենում:
Որսորդն … հրացանն էր թփի տակ թողել:
Որսորդը խուսափում էր հարևանին հանդիպելուց, ախր …հրացանն էր թփի տակ թողել:
Պապն … երկար կյանքի ընթացքում այդպիսի գեղեցկություն չէր տեսել:
Նա հյուրերին ողջունեց … իմացած բոլոր լեզուներով, բայց … կարծես թե նորից չհասկացան:
Գնչուն ասում էր, որ … ամբողջ աշխարհում ման է եկել:
Հայրը որդու մասին ասում էր, որ … իր տեսած ամենախելացի երիտասարդն է:
Որդուն ուղղված նամակում գրում էր, որ … հետաքրքրվողներին թող… ասի, որ…. շուտով գալու է:
Երգչի մասին ասում էր, որ … շատ վաղուց է ճանաչում, … իր մանկության ընկերն է եղել:
ճանապարհորդի մտքով չէր անցնում, որ … անցնում է Մագելանի անցած ճանապարհով, որ չորսուկես հարյուրամյակ առաջ այստեղով … նավերն են անցել:

Տրված դերանուններով բառեր կազմի՛ր:

Ես, ինքը (իր կամ յուր), այս, նույն, այլ, ամեն:

2.Տրված որոշյալ դերանուններով նախադասություններ կազմի՛ր:

Բոլոր, բոլորը, ամբողջ, ամբողջը, ամեն ինչ, յուրաքանչյուր, ամեն մի:

բոլորը ինձ հասկանում են:

այս ապրանքը լավը չեր ամբողջը փչացածեր:

3.Տրված ժխտական և անորոշ դերանուններով նախադասություններ կազմի՛ր:

Ինչ-որ, մի քանի, ուրիշ, ոչ մի, ոչ ոք, ոչինչ:

ինչ որ մեկը իմ իմ գլխարկը գողացելա:

երեկ փողոցում մի քանի շներ իրար հետ կռվում էին:

սա իմ գլխարկը չէ այն ուրիշիննե:

ոչ մի կոշիկ իմ հագով չեղավ:

այս շներից ոչ ոք մեկ տարեկան չեն բոլորը շատ մեծ են

Armenia is closely associated with the biblical Mount Ararat, an iconic and symbolic mountain in various religious traditions. According to the Bible, it is believed to be the resting place of Noah’s Ark after the Great Flood. Mount Ararat is a prominent landmark visible from many parts of Armenia, contributing to its cultural and spiritual significance. Despite being located in modern-day Turkey, Mount Ararat holds a special place in the hearts and identity of the Armenian people. The image of Mount Ararat is often found in Armenian art, literature, and national symbols.

Հայաստանը սերտորեն կապված է բիբլիական Արարատ լեռան հետ, որը տարբեր կրոնական ավանդույթներով խորհրդանշական և խորհրդանշական լեռ է: Ըստ Աստվածաշնչի՝ այն համարվում է Նոյյան տապանի հանգստավայրը Մեծ ջրհեղեղից հետո։ Արարատ լեռը Հայաստանի շատ վայրերից տեսանելի նշանավոր տեսարժան վայր է, որը նպաստում է նրա մշակութային և հոգևոր նշանակությանը: Չնայած ժամանակակից Թուրքիայի տարածքում գտնվելուն՝ Արարատ լեռը իր ուրույն տեղն է զբաղեցնում հայ ժողովրդի սրտերում և ինքնությունում: Արարատ լեռան պատկերը հաճախ հանդիպում է հայ արվեստում, գրականության մեջ, ազգային խորհրդանիշերում։

1.Փոխի՛ր թվականների գրության ձևը:Բրազիլացի մի դերվիշ կարողացավ 115 օր սոված մնալ:
քսանմեկ դարի երրորդ քառորդին պեղումներն ավարտվեցին:
Ամբողջ տասնյոթ դարի ընթացքում իսպանացիներն արտահանեցին ինկերի հարստությունը:
Տաճարները հարյուր-ական տարում էին կառուցվել:
 Արկածախնդիր նավապետն այդ ժամանակ տարեկան յոթ-ութ հազար տոննա գուանո (թռչնաղբ) էր վաճառում:
Միայն Չինչա կղզում (Պերու) հինգից տասը միլիոն ջրագռավ կար:
Ամենամեծ որսը կատարվեց հազար ինն հարյու երեք թվականին, երբ խփվեց ավելի քան հիսունչորս հազար կետ:

2.Սխալ գործածված կամ գրված թվականները գտի՛ր և ուղղի՛ր:

Ութ տարում երեսուն ինն անգամ քննություն է հանձնել:
Նրա հավանոցում երեքհարյուրվաթսուներկու թև թռչուն կա:
Բոլոր երեխաներին վեց-վեցական մատիտ տվեցին:
Նա ամեն օր անցնում է հիսունական կիլոմետր:
ХХ-րդ դարն ավարտին է մոտենում:
1886 թվականին շախմատի համար առաջին արքան դարձել է Ստեյնիցը, որն այդ կոչումը պահել է մինչև 1894 թվականը: Նրանց ամենաառաջին հանդիպումը 1926 թվականին է եղել:
 Օլիմպիական XII և XIII-րդ խաղերը համաշխարհային պատերազմի պատճառով տեղի չունեցան:

3․ Յուրաքանչյուր շարքից մեկական բաղադրիչ վերցնելով` բաղադրյալ դերանուններ կազմի՛ր:

Ա. Այս, այդ, այն, նույն, որ, քանի, ինչ, ոչ:

Բ. Ինչ, տեղ, պես, քան, պիսի, երորդ:

այսպես,այսպիսի,այդտեղ,լայդպես,այդպիսի,

1. Տրված թվականները խմբավորի՛ր

ա) ըստ կազմության (պարզ, ածանցավոր, բարդ, բարդածանցավոր).
բ) ըստ նրա, թե ի՛նչ են ցույց տալիս (քանակ, թվային բաշխում, թվային կարգ).
գ) ըստ նրա, թե ինչպե՛ս են գրվում (կից, անջատ, գծիկով):

Հարյուր քսան-անջատ, վաթսունմիասին, երրորդ-ածանցավոր, յոթ-պարզ, տասը-տասը-գծիկով, չորրորդ-ածանցավոր, վաթսունմեկերորդ-բարդածանցավոր, ինր, քառասուն-քառասուն-գծիկով, հազար ինը հարյուր իննսունվեց-աննջատ, մեկական-ածանցավոր, հարյուր ութսուներեքերորդ-անջատ, երկու հազար հինզ հարյուր տասնվեց-անջատ, հինգական-ածանցավոր, տասնյոթերորդ-բարդածանցավոր, քառասուներորդ-բարդածանցավոր:

2. Տեքստի թվականները բառերով գրի՛ր:

Մարդն իր կյանքի յոթանասուն տարվա ընթացքում միջին հաշվով հիսուն միլիոն քայլ է անում:  Քաղաքային տրանսպորտով երթևեկող մարդն օրական երկու հազար քայլ է անում:
Մարդն իր կյանքի յոթանասուն տարիներից տասնըերեք-ը ծախսում է խոսակցությունների, վեց տարի` ուտելու վրա: Այդ ընթացքում հարյուր տոննա ուտելիք է օգտագործում:
Կյանքի մեկ/երորդ-ը քնած  է անցկացնում:

Իմ սուրբ հայրենիք, դու սրտիս մեջ ես,

Դու սրտիս մեջ ես, ոչ լեզվիս վրա,

Իմ սրտի միջից, թե սիրտս ճեղքես՝

Դրոշիդ բոցը պիտի հուրհրա։

Չեմ ուզում գոռալ իմ սիրո մասին,

Սակայն, իմացիր, հայրենի՛ք իմ մեծ,

Քեզ հարյուր տեղով խոցեց թշնամին,

Բայց հազար տեղով իմ սիրտը խոցվեց։

Ես ամբողջովին քոնն եմ, հայրենիք,

Եվ մոմի նման, ճամփեքիդ վրա

Քո փառքի համար թե մի օր վառվեմ,

Մոխրաբիծ անգամ ինձնից չի մնա։

քյս բանաստեղծության մեջ բնությագրում է հայրենիքը և հեղինակը ցանկաում է ցույց տալ թե ինչպես է սիրում հայաստանը այս տեղ մի հատված կա որ ինքը ասում է որ շատե սիրում հայաստանը

Իմ սուրբ հայրենիք, դու սրտիս մեջ ես,

Դու սրտիս մեջ ես, ոչ լեզվիս վրա,

Իմ սրտի միջից, թե սիրտս ճեղքես՝

Դրոշիդ բոցը պիտի հուրհրա։

այս տեղ հեղինակը ասում է որ որ հայրենիքը իր սրտի մեջ է ոչ թե լեղվիս վրա այս հատվածով հենինակը ցույց ե տալիս թե ինչպես է սիրում հայրենիքը հայրենիքի գեղեցկությունը բնությունը թե ոնց է հեղինակը սիրում հայաստանը

Աշխատանք դասարանում 

1. Տրված բայերից ածականներ կազմի՛ր և ընդգծի՛ր  ածականակերտ ածանցները:

Վստահելի, համակրելի,  դյութիչ, գրավիչ, հուզիչ, բարկացկոտ, վախկոտ, ամաչկոտ, պարծենկոտ:

2. Տրված բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր ածականներով  և ընդգծի՛ր ածականակերտ ածանցները:

Յոթգյուխանի, երկերեսանի, երկփողանի, եռանդուն, բրդոտ, գունավոր, թևավոր, եռամյա, տասնամյա:

3. Կետերը փոխարինի՛ր ածականակերտ ածանցներով:

անկենդան, անկամ, անխոս, հայրական, կիսատ, փառավոր, վայրի, աղի, արևելյան, երևանյան, ընկերական, կծու, ազդու, թրթռուն., հնչուն , շաչուն, խոհուն, դողդոջուն:

4. Ընդգծված բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր բառակապակցություններով ։

 Օրինակ`

Ահեղաշաչյուն փոթորիկ — Ահեղ շաչյունով փոթորիկ:
Քաղցրահնչյուն  մեղեդի:-քաղցր շաչյունով մեղեդի
Քնքշաշրշյուն  զգեստ:-քնկոտ շրշյունով զգեստ
Բարեհնչյուն  ձայն:-բարի հնչյունով ձայն
Դառնահնչյուն  ոռնոց:-դառը հնչյուով ոռնոց

Աշխատանք դասարանում 

1. Նախադասության մնջ ընդգծված բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր գոյականների հոլովական ձևերով:

Շատ էր պատմում իր ճամփորդությունից, նավում իր հետ ընկերացած տղաներից:
Անընդհատ խոսում է իր որդուց և դուստրերից:
Իր բույնը հյուսել էր մեր բակի ծառին:
Ամառը չէր կարողանում տան մեջ մնալ, քնում էր կտուրին` աստղազարդ երկնքի տակ:Ամայի դաշտում քարե երկու սյուն էր կանգնեցված:

Խավարում մի երկու ցոլք էր երևում միայն:
Պառկեց դեզին, ու չորացած ծաղիկների խառը բույրերը նորից հուշեր արթնացրին:
Նրան քո իսկ հրամանով պիտի կախեին, եթե չփախչեր:
 այդ երկրի օրենքիով`  իր սենյակից կամ մեքենայից դուրս եկած օտարականը պիտի հագնված լինի տեղացիների նման:

2. Գծիկները  ը կամ  ն մասնիկով (հոդով) փոխարինի՛ր:

Մի օր Զևսի գլուխը սոսկալի ցավեց: Նա կանչեց իր որդուն ու հրամայեց, որ ճեղքի իր գլուխը ու ինքը ազատվի ցավից ու գլխի միջի աղմուկից: Հեփեստոսը կացինը տարավըբերեց ու մի հզոր հարվածով ճեղքեց հոր գլուխը: Այդ ժամանակ աստծո գլխից դուրս եկավ Աթենասը Պալաս հզոր դիցուհին: Ոտից գլուխ զինավառ, շողշողուն սաղավարտով, վահանն ու նիզակը ձեռքին` կանգնեց ապշահար աստվածների առջև, ու նրա կանչը որոտաց ու ցնցեց Օլիմպոսը: Աթենասը սկսեց հովանավորել Հունաստանի հերոսներին, պահպանել քաղաքները ու ամրոցները: