Բարև ձեզ ես այսօր ձեզ կպատմեմ մեր կատարած փորձի մասին։ Մենք աղը առանձնացնում էինք ջրից։ Մենք առաջին քայլով, վերցրեցինք ֆիլտրաթուխթը, և ծալեցինք համապատասխան ձևով, և այդ կեխտոտ ջուրը լցրեցինք ֆիլտրի թխթի մեջ, և աղաջուրը առանձննացավ հողից։ Ստացված առաջուրը դրեցինք կրակի տակ, այսպիսով ջուրը գոլոշիացավ, և արդյունքում մնաց միայնն կերակրի աղը։

Օքսիդացման աստիճան

Օքսիդացման աստիճանի մեծությունը որոշվում է միացության մոլեկուլում դեպի տվյալ ատոմը կամ տվյալ ատոմից շեղված էլեկտրոնների թվով: Օքսիդացման աստիճանը նշանակվում է արաբական թվանշանով, դրվում է քիմիական նշանի վերևում, ընդ որում սկզբից գրվում է նշանը (+ կամ –), ապա՝ լիցքի թվային արժեքը: 

Օրինակ

Քլորաջրածնի մոլեկուլում ջրածին տարրի օքսիդացման աստիճանը +1 է, իսկ քլորինը` –1, որն էլ գրառվում է այսպես՝ H+1Cl−1:

Օքսիդացման աստիճանը կարող է ունենալ դրական, բացասական և զրոյականարժեքներ: 

Եթե քլորաջրածնի մոլեկուլում տեղի ունենար ընդհանուր էլեկտրոնային զույգի լրիվ տեղաշարժ դեպի քլորի ատոմը, ապա ջրածնի ատոմը կլիցքավորվեր +1 լիցքով, իսկ քլորի ատոմը` –1լիցքով:

Դրանք պայմանական լիցքեր են և անվանվում են օքսիդացման աստիճան:

Միացությունում ավելի մեծ էլեկտրաբացասականությամբ քիմիական տարրի ատոմի օքսիդացման աստիճանը բացասական է, իսկ կապեր առաջացնող մյուս տարրերի ատոմներինը՝  դրական: 

Օքսիդացման աստիճանը, ինչպես և վալենտականությունը կարող են լինել հաստատուն և փոփոխական:

Փոփոխական օքսիդացման աստիճանները միացություններում որոշվում են ըստ բանաձևի:

Տարրերի օքսիդացման աստիճանները որոշելիս անհրաժեշտ է պահպանել հետևյալ սկզբունքները.

1. Պարզ նյութերի մոլեկուլներում տարրերի ատոմների օքսիդացման աստիճանները միշտ հավասար են 0-ի: 

Օրինակ

H02,O02,Cl02,Zn0

2.Ոչ մետաղների հետ առաջացրած միացություններում ջրածնի օքսիդացման աստիճանը հիմնականում +1 է, ակտիվ մետաղների հետ առաջացրած միացություններում` հիդրիդներում  −1 է:

3. Թթվածինը միացություններում հիմնականում դրսևորում է –2-ի հավասար օքսիդացման աստիճան, պերօքսիդներում` –1:

Օրինակ

H2O2 -ում թթվածնի օքսիդացման աստիճանը  –1 է: 

4. I,II,III  խմբերի մետաղների օքսիդացման աստիճանները հավասար են խմբերի համարներին, բացառությամբ I խմբի երկրորդական ենթախմբի:

5. Միացություններում բոլոր ատոմների գումարային լիցքը հավասար է զրոյի

օրինակ՝ H2O, SO2, SO3, P2O5

Հարցեր.

ՀԱՐՑԵՐ ԵՎ ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

د

1. Ի՞նչ ենք հասկանում տարրի օքսիդացման աստիճան ասելով:- Օքսիդացման աստիճանի մեծությունը որոշվում է միացության մոլեկուլում դեպի տվյալ ատոմը կամ տվյալ ատոմից շեղված էլեկտրոնների թվով

Ինչպե՞ս է գրառվում օքսիդացման աստիճանը։- Քլորաջրածնի մոլեկուլում ջրածին տարրի օքսիդացման աստիճանը +1 է, իսկ քլորինը` –1, որն էլ գրառվում է այսպես՝ H+1Cl−1:

•  

Թվարկե՛ք հաստատուն օքսիդացման աստիճան ունեցող տարրերը։- Օքսիդացման աստիճանը, ինչպես և վալենտականությունը կարող են լինել հաստատուն և փոփոխական:

1. Հետևյալ շարքից՝ Fe, H2O, FeO, O2, FeCl3, HCl ընտրի՛ր մետաղական կապով և իոնային կապով նյութերի բանաձևերը: Հաշվեք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:

Մետաղական-fe

Իոնային-feo,fecl₃

Ar(Fe)=56

Ar(O)=16

Ar(Cl)=35

•  
• Ի՞նչ է ցույց տալիս պարբերական համակարգում տարրի կարգաթիվը:
• Լրացրու բացթողումները. Արծաթի ատոմը ունի 47 էլեկտրոն, պրոտոն47 և 61 նեյտրոն:

Սովորել.
Ատոմն ունի բարդ կառուցվածք, այն կազմված է դրական լիցքավորված միջուկից և նրա շուրջը գտնվող բացասական լիցք ունեցող էլեկտրոններից: Միջուկն իր հերթին կազմված է դրական լիցք ունեցող մասնիկներից և լիցք չունեցող ` նեյտրոններից: 

Քիմիական   կապը փոխազդեցություն է էլեկտրոնների և միջուկների միջև, 
որը հանգեցնում է մոլեկուլում ատոմների միացմանը: Ներկայումս հիմնականում դասակարգվում ենք կովալենտային,իոնային և մետաղային կապեր: 

Կովալենտային կապ առաջանում է ոչ մետաղների ատոմների միջև:

Իոնային կապ առաջանում է մետաղների և ոչ մետաղների ատոմների միջև:

Մետաղական կապ առաջանում է մետաղական պարզ նյութերում և համաձուլվածքներում։

1. Հետևյալ շարքից՝ Fe, H2O, FeO, O2, FeCl3, HCl ընտրի՛ր մետաղական կապով և իոնային կապով նյութերի բանաձևերը: Հաշվեք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:

Մետաղական-fe

Իոնային-feo,fecl₃

Ar(Fe)=56

Ar(O)=16

Ar(Cl)=35

•  
• Ի՞նչ է ցույց տալիս պարբերական համակարգում տարրի կարգաթիվը:
• Լրացրու բացթողումները. Արծաթի ատոմը ունի 47 էլեկտրոն, պրոտոն47 և 61 նեյտրոն:

Սովորի՛ր

Ատոմն ունի բարդ կառուցվածք, այն կազմված է դրական լիցքավորված միջուկից և նրա շուրջը գտնվող բացասական լիցք ունեցող էլեկտրոններից: Միջուկն իր հերթին կազմված է դրական լիցք ունեցող մասնիկներից և լիցք չունեցող ` նեյտրոններից: 

Տնային

1. Որոշե՛ք պրոտոնների, նեյտրոնների և էլեկտրոնների քանակը և ատոմային միջուկի լիցքը հետևյալ տարրերի համար՝ լրացնելով աղյուսակը.

1) S, O, B, Ba, Si

2)Mn , Ν, Zn, As

2. Հաշվե՛ք, նյութի՝ KOH հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը և նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:

Mr=(KON)=2Ar(K)+(O)+(N)=

Տնայի .

1. Ո՞րն է «ավելորդ» տարրը’ C+, Si,Ti Ge

2. .Լրացրե՛ք հետևյալ աղյուսակը.

V խումբ

Գլխավոր ենթախումբ

1. 2. 3. 4.

Երկրորդական ենթախումբ

1. 2. 3. 4. 5

3. Հաշվե՛ք, նյութի՝ MgO հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը և նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:

MgO=Mr(Mg)2Ar(O)=76+Օ=

Անվանի՛ր 101 և 118 կարգաթիվ ունեցող տարրերը:

2.Ստորև բերված ո՞ր շարքում են միայն ոչ մետաղական տարրեր.

1) Li, Mg, P

3) N, S, Ar

2) Ca, C, Br

4) Fe, Cr, I+

1. C2H6

Ածխածին 2 ջրածին 6

C=12

H=1

Mr=(C2H6)=2xAr(C)x Ar(H)=

Նոբելյան մրցանակակիր կանայք

10.03.2024naresuqiasyan

Մրցանակը ստեղծվել է 1895 թվականին Ալֆրեդ Նոբելի կամքով․ նա նշում էր, որ մրցանակների գումարը պետք է լինի Նոբելյան հիմնադրամի տնօրինության տակ։ Եվս մեկ մրցանակ՝ տնտեսագիտության բնագավառում Նոբելյան մրցանակը, ստեղծվել է 1968 թվականին Շվեդիայի կենտրոնական բանկի կողմից և շնորհվում է տնտեսագիտության բնագավառում ունեցած էական ներդրման համար։ Յուրաքանչյուր մրցանակ շնորհվում է համապատասխան կոմիտեի կողմից. Շվեդիայի թագավորական ակադեմիան մրցանակներ է շնորհում ֆիզիկայի, քիմիայի և տնտեսագիտության բնագավառում, Կարոլինյան ինստիտուտը՝ ֆիզիոլոգիայի և բժշկության։

Առաջին կին մրցանակակիրը՝ Մարի Կյուրին, մրցանակին արժանացել է երկու անգամ՝ 1903 թվականին ֆիզիկայի (ամուսնու՝ Պիեռ Կյուրիի և Անրի Բեքերելի հետ համատեղ), իսկ 1911 թվականին՝ քիմիայի բնագավառում։Իր աղջիկը՝ Իրեն Կյուրին, ևս 1935 թվականին քիմիայի բնագավառում արժանացել է նոբելյան մրցանակի։ Կանանց պարգևատրմամբ ռեկորդային էր 2009 թվականը, երբ միանգամից հինգ կին արժանացավ Նոբելյան մրցանակի, այդ թվում՝ տնտեսագիտության բնագավառում առաջին կին մրցանակակիրը՝ Էլինոր Օսթրոմը։ 2014 թվականին խաղաղության նոբելյան մրցանակի արժանացավ 17-ամյա Մալալա Յուսուֆզայը՝ դառնալով նոբելյան մրցանակի պատմության մեջ ամենաերիտասարդ մրցանակակիրը։

Մարի Կյուրի մրցանակին արժանացել է 44 տարեկանում ռադիումի  և պոլոնիումի  հայտնաբերման համար

Ռադիում, քիմիական տարր է, որի նշանն է Ra և ատոմային թիվը՝ 88։ Ռադիումը՝ որպես ուրանի ճառագայթային տրոհման արգասիք, առկա է ուրանի հանքերում։

Պոլոնիում (լատին․՝ Polonium), տարրերի պարբերական համակարգի 6-րդ պարբերության 6-րդ խմբի ռադիոակտիվ քիմիական տարր, որի նշանն է Po և ատոմային թիվը՝ 84:

Իրեն Կյուրի մրցանակին արժանացել է 38 տարեկանում նոր ռադիոակտիվ տարրերի սինթեզման համար։

Դորոտի Կրոուֆուտ-Հոջքին մրցանակին արժանացել է 54 տարեկանում կենսաքիմիական կարևոր նյութերի կառուցվածքում ռենտգենյան մեթոդների կիրառության համար։

Ադա Յոնաթ մրցանակին արժանացել է 61 տարեկանում ռիբոսոմի կառուցվածքի և գործառույթների ուսումնասիրության համար։